سوراخ شدن سر در ماهیان آکواریومی موردی است که ممکن است هرکدام از ما با آن برخورد کرده باشیم. برخی آن را سندرم سوراخ در سر می‌گویند که به این معناست که بیش از یک عامل در این عارضه دخیل هستند و ممکن است علت برخی از آن ها ناشناخته باشد.
بیماری سوراخ در سر ماهی (Hole in the head disease)، یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها در میان ماهیان محسوب شده که اغلب خانواده سیکلید‌ها درگیر می‌شود. این بیماری با علائمی مثل تیره شدن رنگ ماهی، کم اشتهایی، و به صورت فرو رفتگی‌هایی در سر و بدن بدون علائم زخم نمایان می‌شود.
دلیل مهم این بیماری را می‌توان به عدم توجه صاحب به غذا و شرایط ماهی بیان کرد. چراکه این بیماری، اکثرا به دلیل کمبود ویتامین‌ها و سایر مواد معدنی ایجاد می‌شود و دلیل آن نیز تغذیه ماهی به صورت یکنواخت و عدم رعایت شرایط بهداشتی اب خواهد بود.
علت‌های سوراخ در سر ماهی
در ابتدا باید بگوییم که این عارضه در برخی از گونه‌های ماهیان زینتی شایع‌تر است و بیشتر دیده می‌شود. در ماهیان اسکار، دیسکس، آجل، فلاور و دیگر ماهیان خانواده سیکلیده بیشتر دیده شده است.
نوعی دیگر از سوراخ شدگی سر با عاملی متفاوت نیز در خانواده کت فیش‌ها رخ می‌دهد که علتی باکتریایی دارد.
برای علت یابی سوراخ در سر باید حتما ماهی از نزدیک بررسی شود تا قبل از تلفات بتوان از پیشرف آن جلوگیری کرد. اما یکی از عواملی که نسبت به بقیه شایع تر است انگل‌های تک سلولی مستقر در روده و یا مستقر بر پوست هستند که باعث این حالت می‌شوند. توجه داشته باشید که راه درمان برای هر کدام از موارد فوق متفاوت است و تنوع گونه ای ماهیان نیز ممکن است بر روند و نوع درمان تاثیر داشته باشد.
علت بیماری:
یکی از این تک یاخته‌ها انگلی به نام هگزامیتا و یا اسپیرونوکلئوس است. این 2 انگل از لحاظ ظاهری بسیار شبیه به هم هستند .
انگل ساکن روده است و با تکثیر و به هم ریختن فلور باکتریایی روده باعث بیماری زایی می‌شوند. علائم آن شامل بی‌اشتهایی، مدفوع سفید رنگ ، گوشه‌گیری و تغییر رنگ بدن است. ممکن است در موارد اولیه سوراخ در سر دیده نشود اما در مراحل پیشرفته بیماری ممکن است سوراخ شدن سر را نیز ببینیم. بیماری در دیسکس ، آنجل و اسکار بسیار شایع است.
این بیماری، را می‌توان با نشانه‌های زیر که عبارت‌اند از:
مدفوع سفید رنگ باریک
بدن لزج
کم اشتهایی ماهی
نحوه درمان سوراخ سر :
بهترین گزینه برای درمان ، قرص مترونیدازول می‌باشد. این قرص در ورق‌های ۲۵۰ میلی گرمی در داروخانه‌های انسانی موجود است.
۲۵۰ میلی‌گرم، به ازای هر ۱۰ گالن معادل ۳۷.۸ لیتر آب است. دارو باید ۳ بار به صورت یک روز در میان یا دو روز یکبار تکرار شود. قبل از اضافه کردن مجدد دارو ۲۵ الی ۳۰٪ از آب آکواریوم را سیفون کنید.
استفاده از داروهای تجاری مثل، سرافلاجلول یا استفاده از جی‌بی‌ال اسپیروهگزول یا بهره گیری از تترا هگزا اکس نیز می‌تواند علائم این بیماری را کاهش دهد.
به هنگام درمان، ذغال اکتیو را از فیلترها خارج کنید.
راه های پیشگیری:
افزایش دمای آب
اضافه کردن یک قاشق غذا خوری نمک بدون از ید در هر ۲۰ لیتر آب
برنامه غذایی همراه با ویتامین‌ها و مواد معدنی، دادن غذای دل به ماهی‌ها، یکی از اصلی‌ترین دلایل کمبود ویتامین و مواد معدنی است. یک غذای خشک در کنار دل یا میگو، می‌تواند غذای مناسبی برای ماهی‌ها باشد.